Houttechnologie
Korte omschrijving Laboratorium voor houttechnologie:
Het Surinaamse bos herbergt vele boomsoorten. In totaal zijn er zo’n 2500 boomsoorten in Suriname, zo blijkt uit eigen onderzoek van het laboratorium. Van vele boomsoorten (en dus ook houtsoorten) is veelal niet meer bekend dan de wetenschappelijke naam. Het laboratorium wil dan ook graag het hout van deze minder of onbekende boomsoorten onderzoeken om te kunnen bepalen voor welke toepassingen in de praktijk het hout geschikt is, zodat het aanbod aan bruikbare houtsoorten kan worden vergroot, zowel voor export als ook de binnenlandse markt. Hierbij de ligt de focus vooral op de lichtere en/of snelgroeiende houtsoorten. Omdat lichtgewicht veelal betekent dat het hout minder duurzaam is, kijken we ook hoe we het hout op een milieuvriendelijke wijze met Surinaamse producten kunnen verduurzamen. Bij het verzagen/bewerken van rondhout tot planken of andere producten ontstaat er afval of beter gezegd restproducten. Het laboratorium wil dit afval omzetten tot bruikbare producten met hoge toegevoegde waarde, met als uitgangspunt dat het verbranden van hout zolang mogelijk moet worden uitgesteld ter behoud van het vastgelegde kooldioxide (CO2). Verder wil het laboratorium bijdragen aan het vergroten van de kennis over het correct toepassen van hout, want correct toegepast hout gaat langer mee en vergt minder onderhoud. Het aandachtsgebied is hier vooral de woningbouw.
Ons team bestaat uit
V. Wortel MSc.
Waarnemend hoofd
D. Peeters
Voorman werkhal
P. Wongsodimedjo (Stanley)
Werkhal

Onderzoek door het laboratorium:
Het laboratorium voor houttechnologie voert een breed scala aan onderzoeksprojecten uit:
Databank Surinaamse houtsoorten:
De Databank Surinaamse houtsoorten heef tot doel alle bekende informatie over Surinaamse houtsoorten te verzamelen, te bundelen en digitaal doorzoekbaar te maken. Met behulp van de databank kunnen bijvoorbeeld eenvoudig groeperingen van op elkaar lijkende houtsoorten worden gemaakt, om zo alternatieven voor veel gebruikte houtsoorten sneller te identificeren. Ook kan zo makkelijk in kaart gebracht worden gebracht over welke potentiele houtsoorten nog te weinig (praktijk)kennis aanwezig is en er dus aanvullend onderzoek moet plaatsvinden om deze kennis op te bouwen. Maar het begint natuurlijk allemaal met het identificeren van de in Suriname groeiende boomsoorten. De afgelopen jaren is het laboratorium vooral hiermee bezig geweest, want een goede, complete lijst was niet aanwezig. De startlijst is nu compleet en dus kan nu begonnen worden met het bouwen en vullen van de databank.

Bouwproducten uit lichtere houtsoorten
Volgens architecten is hout het nieuwe beton voor deze eeuw. Voor het bosrijkste land ter wereld, want dat is Suriname, is dat een uitspraak die als muziek in de oren moet klinken, maar de praktijk is helaas anders. Hout wordt door velen in Suriname als minderwaardig beschouwd en dat is technisch en maatschappelijk niet goed. Met lokaal hout kunnen heel goed duurzame en mooie gebouwen worden gemaakt, die in vele aspecten uitblinken (energiezuinig, CO2-vastgelegd). Met panelen uit Cross Laminated Timber (CLT-panelen) kunnen heel eenvoudig en snel de mooiste huizen en gebouwen worden gemaakt en dat allemaal prefab. Dus binnen een week na de start van het bouwen staat het droomhuis al klaar op de bouwplaats. Omdat de kennis over het maken en het gedrag van CLT-panelen uit Surinaamse houtsoorten wereldwijd niet aanwezig is, heeft het laboratorium in samenwerking met studentes en begeleiders van de richting Infrastructuur van AdeKUS CLT-panelen uit sumaruba (Simarouba amara L.) gemaakt en getest en met goede resultaten. Interessant is dat ook hout van mindere kwaliteit heel goed voor dergelijke panelen kan worden ingezet. Dat betekent dat het rendement van een rondhoutstam wordt vergroot en er minder afval ontstaat. Het onderzoek naar bouwproducten uit lichtere houtsoorten wordt voortgezet.

Verduurzamen van lichtere houtsoorten
Zwaardere houtsoorten hebben in de regel een hogere natuurlijke duurzaamheid tegen schimmels en insecten dan lichtere houtsoorten. Dit geldt ook voor de Surinaamse houtsoorten. Je kunt echter lichtere houtsoorten wel verduurzamen, zodat de natuurlijke duurzaamheid ook wordt verhoogd en de weerstand tegen schimmels en insecten toeneemt. Een veel gebruikte methode is het behandelen van het hout met gifstoffen, waardoor schimmels en insecten gedurende bepaalde tijd worden geweerd. Dat er hieraan nadelen aan kleven mogelijk duidelijk zijn. Daarom wil het laboratorium inzetten op milieuvriendelijke methoden met beschermingsmiddelen die in ruime mate in Suriname aanwezig zijn (geen import dus). De afgelopen jaren is geëxperimenteerd met oliën zoals kokos- en krappa-olie om het hout mee te behandelen en er een houtbeschermende schimmel op te laten groeien. Als het ware wordt een levende laag op het hout gecreëerd die leeft van de olie in en op het hout en zichzelf kan repareren. De eerste resultaten uit een afstudeerproject door een studente van de richting Agrarische Productie zijn hoopgevend en een vervolgonderzoek wordt opgestart om aanvullende informatie te verzamelen en meer herhalingen uit te voeren. Er is echter wel een klein nadeel, de kleur van het hout veranderd naar donkergrijs tot zwart.

Inzetten van restproducten
Bij het verzagen van rondhout tot planken worden er verschillende kwaliteiten aan planken behaald. Sommige zijn nagenoeg zonder defecten en kunnen voor de hoogste prijs worden verkocht (veelal geëxporteerd). Het restant heeft vaak wel wat defecten en is dus van mindere kwaliteit. Echter, door selectief de slechte stukken te verwijderen en de goede stukken weer aan elkaar te verbinden (bijvoorbeeld door vingerlassen), wordt alsnog een plank van de hoogste kwaliteit verkregen. Als deze planken vervolgens op of naast elkaar worden gelijmd/gelamineerd ontstaat een balk of board met goede mechanische eigenschappen die voor veel doeleinden kan worden ingezet. Het laboratorium draagt door middel van onderzoek aan deze kennis bij. In samenwerking met de richting Infrastructuur van AdeKUS is een onderzoek uitgevoerd naar de productie van gelamineerde balken uit gronfolo. Hiertoe zijn houten planken met verschillende kwaliteiten met succes gelamineerd en vervolgens getest op sterkte en stijfheid.
Bij het verwerken van hout ontstaat er ook afval, of beter een restproduct. Dit kunnen zaagsel en spanen zijn, maar ook losse stukken hout. Het laboratorium wil ook hiervan producten maken met meer toegevoegde waarde. Hiertoe is basiskennis nodig over het soort afvalhout en wat de mogelijkheden nog zijn. Het laboratorium concentreert zich nu op de losse stukken hout. Soms echter komt het afval uit onverwachte hoek, bijvoorbeeld cassaveschillen die overblijven na het schillen van de cassaveknol. Onderzoek heeft aangetoond dat heruit heel goed een plaatmateriaal valt te maken met eigenschappen die enigszins vergelijkbaar zijn met kurk.

Drogen van hout
Drogen van hout is een belangrijke stap bij het verbeteren van de kwaliteit van hout. Het wordt minder gevoelig voor schimmels en insecten en is bij gebruik stabieler van vorm en sterker en stijver. Het laboratorium verleent technische ondersteuning aan een PhD-student van de richting Infrastructuur van AdeKUS bij het onderzoek naar het drogen van Surinaamse houtsoorten en welke houtanatomische kenmerken invloed hebben op het droogproces en de kwaliteit van de verkregen planken. Vanuit het rondhout maakt het laboratorium de proefstukken voor het onderzoek en onderzoekt het of de geleverde houtsoort ook correct is.

Diensten, samenwerkingen en afstuderen:
Diensten
Het laboratorium levert diverse diensten:
- Determinatie (bepaling) van een houtsoort
- Bepaling van enkele basiseigenschappen van hout (focus op een selectie van fysische en mechanische eigenschapen)
- Advies over het correct gebruik van hout in een toepassing (onder andere houtkeuze en detailleringen)
- Advies over het introduceren van (nieuwe) houttechnologie in een bedrijf
- Training van werknemers op het gebied van houtherkenning, houtgebruik en houtverwerking
- Verkoop van houtcollectiekistjes en wandborden

Samenwerkingen
Het laboratorium werkt onder andere samen:
- Studierichting Infrastructuur van AdeKUS
- Studierichting Agrarische Productie van AdeKUS
- Diverse bedrijven uit de houtverwerkende industrie
Afstuderen
Interessante onderwerpen gezien voor het uitvoeren van een afstudeerproject of heb jezelf ideeën hierover. Loop gerust langs om te kijken wat er mogelijk is.

Houtblogs:
Deze op persoonlijke titel geschreven houtblogs hebben tot doel kennis en inzichten over hout en alles wat hiermee te maken heeft op een luchtige en soms prikkelende manier te presenteren. Veel leesplezier toegewenst:
- Overstek is uitstekend
- Dicorynia parensis
- Roupala montana
- Schuren mag even duren
- Hout en vuur
- De prijs van hout
- Spinthout
- Laat maar waaien!
- Geniaal of bootanker
- Dagboek van een boom
Contact details:
(+597) 490128 – vragen naar mw. V. Wortel
woodtech@celos.sr.org